هیدروکلروتیازید: نحوه مصرف، کاربرد و عوارض
هیدروکلروتیازید یک داروی مدر (ادرارآور) از گروه تیازیدها است که به طور گسترده در درمان فشار خون بالا و ادم (تجمع مایع در بدن) استفاده میشود. این دارو با افزایش دفع آب و نمک از بدن، به کاهش فشار خون و کاهش تورم ناشی از احتباس مایعات کمک میکند. در این مقاله از کلینیک سلامتی با کاربرد هیدروکلروتیازید آشنا میشویم.
موارد مصرف و کاربردها
- درمان فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
- درمان ادم ناشی از نارسایی قلبی، بیماریهای کبدی و کلیوی
- پیشگیری از تشکیل سنگهای کلیوی کلسیمی
- درمان دیابت بیمزه کلیوی
- کمک به درمان پرکاری پاراتیروئید
نحوه عملکرد
هیدروکلروتیازید با مهار بازجذب سدیم و کلر در لولههای دیستال کلیه عمل میکند. این امر باعث افزایش دفع آب و الکترولیتها از طریق ادرار میشود. در نتیجه، حجم خون کاهش یافته و فشار خون پایین میآید. همچنین، با افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار، به پیشگیری از تشکیل سنگهای کلیوی کمک میکند.
نامهای تجاری موجود
- هیدروکلروتیازید (توسط شرکتهای مختلف داروسازی تولید میشود)
- تریامترن-اچ (ترکیب هیدروکلروتیازید با تریامترن)
- لوزارتان/هیدروکلروتیازید (ترکیب با لوزارتان)
عوارض جانبی
- اختلالات الکترولیتی (کاهش پتاسیم، سدیم و منیزیم خون)
- افزایش قند خون و اسید اوریک
- خشکی دهان و تشنگی
- سرگیجه و سردرد
- حساسیت به نور
- اختلالات گوارشی (تهوع، استفراغ، اسهال)
- کاهش فشار خون وضعیتی
- اختلالات جنسی
- خستگی و ضعف عضلانی
موارد احتیاط
موارد احتیاط- در بیماران مبتلا به نقرس یا دیابت با احتیاط مصرف شود.
- در افراد مسن و بیماران کلیوی، دوز دارو باید با دقت تنظیم شود.
- سطح الکترولیتهای خون باید به طور منظم کنترل شود.
- در بیماران مبتلا به بیماریهای کبدی با احتیاط مصرف شود.
احتمال حساسیت به نور وجود دارد، از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید خودداری شود.
تداخلات دارویی
- لیتیوم افزایش سطح لیتیوم در خون
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) کاهش اثر ضد فشار خون
- دیگوکسین افزایش خطر مسمومیت با دیگوکسین
- داروهای دیابت ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروهای دیابت باشد
- کلسیم و ویتامین D افزایش خطر هیپرکلسمی
- الکل تشدید اثر کاهنده فشار خون
موارد منع مصرف
حساسیت به هیدروکلروتیازید یا سایر داروهای سولفونامیدی
- آنوری (عدم تولید ادرار)
- نارسایی شدید کلیوی
- نارسایی شدید کبدی
- هیپوکالمی، هیپوناترمی یا هیپرکلسمی شدید
مصرف در دوران بارداری و شیردهی
مصرف در دوران بارداری و شیردهیبارداری هیدروکلروتیازید در گروه B بارداری قرار دارد. در صورت ضرورت و تحت نظر پزشک ممکن است تجویز شود.
شیردهی این دارو وارد شیر مادر میشود. مصرف آن در دوران شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد.
نحوه و زمان مصرف
هیدروکلروتیازید معمولاً یک بار در روز، ترجیحاً صبحها مصرف میشود.
برای جلوگیری از اختلال خواب ناشی از دفع مکرر ادرار، بهتر است از مصرف آن در ساعات نزدیک به خواب خودداری شود.
دارو میتواند با یا بدون غذا مصرف شود.
دوز مصرف
- فشار خون بالا معمولاً ۱۲.۵ تا ۵۰ میلیگرم روزانه
- ادم ۲۵ تا ۱۰۰ میلیگرم روزانه، ممکن است به صورت یک دوز واحد یا دوزهای منقسم تجویز شود
- پیشگیری از سنگ کلیه ۵۰ میلیگرم روزانه
- دوز در کودکان بر اساس وزن بدن تعیین میشود، معمولاً ۱ تا ۲ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز
نکات تکمیلی
- پایش منظم بیمارانی که هیدروکلروتیازید مصرف میکنند باید به طور منظم از نظر سطح الکترولیتها، عملکرد کلیه و کبد، و قند خون مورد بررسی قرار گیرند.
- هیدراتاسیون مصرف کافی مایعات در طول روز برای جلوگیری از کمآبی بدن مهم است.
- رژیم غذایی ممکن است نیاز به افزایش مصرف غذاهای حاوی پتاسیم (مانند موز، پرتقال، سیبزمینی) باشد، اما این کار باید تحت نظر پزشک انجام شود.
- ورزش هنگام ورزش یا قرار گرفتن در هوای گرم، باید مراقب کمآبی بدن و افت فشار خون بود.
- قطع مصرف قطع ناگهانی دارو میتواند باعث افزایش شدید فشار خون شود. هرگونه تغییر در مصرف دارو باید تحت نظر پزشک انجام شود.
- تداخل با آزمایشات هیدروکلروتیازید میتواند بر نتایج برخی آزمایشات پزشکی تأثیر بگذارد. قبل از انجام هر آزمایش، پزشک یا آزمایشگاه را از مصرف این دارو مطلع کنید.
- استفاده طولانی مدت مصرف طولانی مدت هیدروکلروتیازید ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطانهای پوست غیر ملانومی را افزایش دهد. معاینات منظم پوست توصیه میشود.
در نهایت، هیدروکلروتیازید داروی مؤثری در درمان فشار خون بالا و ادم است، اما مانند هر داروی دیگری، باید تحت نظر پزشک و با رعایت احتیاطات لازم مصرف شود. پایش منظم و گزارش هرگونه عارضه جانبی به پزشک، برای استفاده ایمن و مؤثر از این دارو ضروری است.
نتیجهگیری
هیدروکلروتیازید یک داروی مدر مؤثر است که نقش مهمی در درمان فشار خون بالا و ادم ایفا میکند. با وجود فواید قابل توجه، این دارو عوارض جانبی و تداخلات دارویی متعددی دارد که نیازمند توجه و مراقبت ویژه است. مصرف صحیح، پایش منظم و ارتباط مستمر با پزشک معالج، کلید استفاده ایمن و مؤثر از هیدروکلروتیازید است. بیماران باید از اهمیت رعایت دستورات پزشک، گزارش عوارض جانبی و انجام آزمایشات دورهای آگاه باشند. با رعایت این نکات، هیدروکلروتیازید میتواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به فشار خون بالا و مشکلات مرتبط با احتباس مایعات ایفا کند.
سوالات متداول
۱. هیدروکلروتیازید چگونه عمل میکند؟
با افزایش دفع آب و نمک از طریق کلیهها، حجم خون و فشار خون را کاهش میدهد.
۲. آیا میتوان هیدروکلروتیازید را شبها مصرف کرد؟
بهتر است صبحها مصرف شود تا از اختلال خواب ناشی از دفع مکرر ادرار جلوگیری شود.
۳. مهمترین عارضه جانبی هیدروکلروتیازید چیست؟
اختلالات الکترولیتی، به ویژه کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی).
۴. آیا مصرف هیدروکلروتیازید در دوران بارداری مجاز است؟
در صورت ضرورت و تحت نظر دقیق پزشک ممکن است تجویز شود (گروه B بارداری).
۵. چرا پایش منظم در مصرف هیدروکلروتیازید مهم است؟
برای کنترل سطح الکترولیتها، عملکرد کلیه و کبد، و قند خون، و پیشگیری از عوارض احتمالی.
