هفته پنجم بارداری: علائم و مراقبت های لازم

تازه اول راه هستید! معمولاً مادر در هفته پنجم متوجه می شود که باردار است چون در این زمان متوجه می شود که پریود نشده و با خود فکر می کند: وای، شاید بهتره تست بدم! به علاوه، افزایش سطح هورمون ها در هفتۀ پنجم منجر به بروز علائمی مثل پستان درد، حالت تهوع و خستگی شدید می شود که به سختی می توان این موارد را نادیده گرفت.

• پریود نشدی؟ اگر جزو آن دسته از خانم هایی هستی که با جدیت چرخۀ قاعدگی را یادداشت می کنند، احتمالاً در این حالت تست بارداری دادی و متوجه خبر خوب شدی. تبریک!
• همچنین ممکن است در این زمان، حس بارداری به سراغتان بیاید. معمولاً علائم بارداری مثل حالت تهوع صبحگاهی، خستگی، نفخ و درد پستان ها در این زمان از راه می رسند چون از اینجا به بعد، همیشه هورمون hCG در بدنتان وجود دارد.
• شاید بتوانید در هفتۀ پنجم صدای قلب جنین را بشنوید اما معمولاً هنوز خیلی زود است و باید کمی دیگر صبر کنید. اکثر پزشکان و ماماها اولین معاینۀ قبل از زایمان را چند هفتۀ دیگر انجام می دهند.

در این مقاله از دپارتمان زنان و مادران کلینیک سلامتی به نکات و علايم مربوط به هفته پنجم بارداری پرداخته می شود.

جنین در هفته پنجم بارداری

جنین در هفته پنجم بیشتر شبیه بچه قورباغه است اما کار تشکیل اندام (قلب، معده، کبد و کلیه) و دستگاه های مهم (گوارش، گردش خون و عصبی) از حالا شروع شده است.

اندازۀ جنین در هفته پنجم بارداری

جنین در هفته پنجم هم اندازۀ دانۀ سیب است. بله، حالا جنین قابل اندازه گیری است اما طول آن (از سر تا ته) حدود ۱.۵ تا ۲ میلی متر است و برای رشد آماده می شود. در واقع، اندازۀ جنین در هفتۀ بعد تقریباً دو برابر می شود. یالا، بزرگ شو، بچه جون!

هفته پنجم یعنی چند ماه؟

در هفته پنجم، وارد دومین ماه از بارداری می شوید. یادتان باشد اکثر پزشکان زمان بارداری را از اولین روزِ آخرین قاعدگی محاسبه می کنند. بسیاری از افراد فکر می کنند مدت زمان بارداری ۹ ماه است اما در واقع این دوران چهل هفته طول می کشد که اگر هر ماه را معادل چهار هفته بگیریم، می شود ۱۰ ماه! البته، بعضی از ماه ها پنج هفته است. به همین دلیل، اکثر پزشکان برای محاسبۀ زمان بارداری به تعداد هفته توجه دارند، نه ماه.

سونوگرافی در هفته پنجم بارداری

سونوگرافی در هفته پنجم در شرایطی انجام می شود که مادر سابقۀ بیماری داشته باشد چون این وضعیت می تواند خطر بروز مشکل در دوران بارداری را بالا ببرد. در غیر این صورت، فقط باید تا موعد اولین ویزیت قبل از زایمان، حدوداً در هفته هشتم یا نهم، صبور باشید. درک می کنم که چقدر سخت است!

پزشک در اولین سونوگرافی جنین را اندازه می گیرد و تاریخ زایمان را براساس اندازۀ جنین مشخص می کند. باید کلی نمونه خون و ادرار دهید تا پزشک مطمئن شود که هم شما و هم جنین در سلامت کامل به سر می برید. پس می دانم دل تو دلتان نیست که ضربان قلب جنین را روی صفحه نمایش سونوگرافی ببینید اما به نمونه خون و نمونه ادرار در ویزیت اول فکر کنید و با خود بگویید صبر کردن خیلی هم بد نیست.

آیا در هفته پنجم بارداری ضربان قلب جنین قابل تشخیص است؟

شاید بین پنج هفته و نیم الی شش هفته، ضربان قلب قابل تشخیص باشد اما نه همیشه. برای همین، اکثر پزشکان دست کم تا هفته هشتم صبر می کنند و بعد سونوگرافی انجام می دهند (مگر اینکه مادر سابقۀ بیماری یا مشکل باروری داشته باشد).

علائم بارداری در هفته پنجم بارداری

علائمی که در هفته پنجم بارداری ظاهر می شود فقط شروع موجی از تغییراتی است که قرار است در بدن شما اتفاق بیفتد. به خاطر علائم فعلی، از کل دوران بارداری نترسید: اکثر مادران باردار می گویند سه ماه اول از همه سخت تر است پس اینطور به قضیه نگاه کنید که قرار است سخت ترین روزها را در مرحلۀ اول پشت سر بگذارید. در این دوران، از خودتان مراقبت کنید، زیاد استراحت کنید، درست غذا بخورید و دنبال روش هایی بگردید که به بهتر شدن حالتان کمک می کند. اگر برایتان سوال است که در هفته پنجم باید انتظار چه علامت هایی را داشته باشید، در ادامه به شایع ترین موارد اشاره می کنیم:

احساس درد در پستان ها

همه از حالت تهوع صبحگاهی حرف می زنند اما پستان درد شایع ترین علامت در هفته پنجم بارداری است.

حالت تهوع صبحگاهی

این علامت، اشتباه نام گذاری شده. حالت تهوع در اوایل بارداری مختص صبح نیست و هر زمان از روز رخ می دهد. متأسفانه، بعضی از مادران باردار تقریباً تمام روز حالت تهوع دارند. در واقع، حالت تهوع صبحگاهی در مادرانی که دوقلو باردار هستند، شدیدتر است. روش های مختلف را امتحان و بهترین راه حل برای مقابله با حالت تهوع را پیدا کنید. یکی از روش های موثر، بالا بردن تعداد وعده های غذایی کوچک است. همچنین می توانید ویتامین ب۶، کپسول زنجبیل، قرص مکیدنی ضد تهوع و مچبندهای طب فشاری را امتحان کنید.

خستگی

در هفته پنجم، طبیعی است که وسط جلسۀ هیئت مدیره، سر قرار شام یا تقریباً هر جای دیگر خوابتان بگیرد. بدن به خاطر رشد جنین حسابی خسته و کوفته است و کاری جز استراحت، ورزش سبک و هر چند ساعت یک بار غذا خوردن از دست شما ساخته نیست.

تکرر ادرار

یکی از دلایل تکرر ادرار در اوایل دوران بارداری به خاطر بزرگ شدن کلیه هاست!

گرفتگی عضلات

در هفته ۴ یا ۵، گرفتگی عضلات نشان می دهد که جنین به خوبی در جدارۀ رحم قرار گرفته یا رحم در حال بزرگ شدن است و به رباط ها فشار می آورد. در صورت تجربۀ گرفتگی شدید یا دردناک در هفته پنجم، با پزشک تماس بگیرید و برای معاینه مراجعه کنید تا مطمئن شوید که مشکل خاصی وجود ندارد.

لکه بینی

شاید در هفته پنجم بارداری با دیدن لکه خون بترسید اما گاهی دیدن چند قطره خون روی لباسِ زیر نشانۀ لانه گزینی است. همچنین ممکن است بعد از رابطۀ جنسی متوجه لکه خون شوید که به خاطر حساس شدن دهانۀ رحم است. این وضعیت کاملاً طبیعی است اما اگر مقدار خون در حد چند لکه نیست و بیشتر شبیه به خونریزی است (یا شما را نگران کرده) با پزشک تماس بگیرید.

بعضی از مادران باردار در هفته پنجم هیچ علامتی ندارند یا علائمشان کم و زیاد می شود. هر دو حالت کاملاً طبیعی است! اگر حالت تهوع ندارید یا خسته نیستید، به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد. فقط خوش شانسید!

در هفته پنجم بارداری چه احساساتی به سراغ مادر می آید؟

تجربۀ هر کس در هفته پنجم بارداری با دیگری فرق دارد. پس بهتر است منتظر یک علامت خاص نباشید و در عوض برای همه چیز آماده باشید. بیشترین حالتی که به سراغتان می آید، احساس خستگی است و بدنتان ضعیف می شود اما می توان امیدوار بود که هنوز تا روزهای اوج خستگی خیلی مانده. اگر علائمتان شدید است، مراجعه به دکتر ضرری ندارد.

شکل و اندازه شکم در هفته پنجم بارداری

در هفته پنجم، ظاهر شکم عوض نشده. البته ممکن است کمی نفخ کرده باشید یا حس کنید نیم کیلو به وزنتان اضافه شده است. از طرفی، حالت تهوع شدید اجازه نمی دهد غذا بخورید و نگرانید که مبادا نیم کیلو کم کرده باشید. همۀ این موارد طبیعی است. تجربۀ هر کس متفاوت است و بدن هر زن باردار دستخوش تغییرات متفاوت می شود.

احتمالاً از حالا به فکر اضافه وزن در دوران بارداری هستید. جواب کوتاه اینکه: هنوز خیلی زود است و زیاد از این بابت نگران نباشید. پزشکان توصیه می کنند که طی سه ماه اول (که بعد از ۱۳ هفته تمام می شود) افزایش نیم الی دو کیلوگرم وزن کافی است. پس لازم نیست زیاد به این مسئله فکر کنید چون احتمالاً به صورت طبیعی رخ می دهد.

جواب طولانی اینکه: در دوران بارداری باید وزن بگیرید.

پزشک روش های افزایش وزن را متناسب با نیازهای فردی تعیین می کند چون این روش ها، بسته به تایپ بدن متغیر است. کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) روش های زیر را پیشنهاد می دهد:

اگر کمبود وزن دارید (BMI زیر ۱۸.۵):

توصیه می شود در دوران بارداری ۱۲ الی ۱۸ کیلوگرم به وزن خود اضافه کنید.

در سه ماه دوم و سوم، هر هفته تقریباً نیم کیلو به وزن خود اضافه کنید.

وزنتان نرمال است (BMI ۱۸.۵ تا ۲۴.۹):

• توصیه می شود در دوران بارداری ۱۱ الی ۱۵ کیلوگرم به وزن خود اضافه کنید.
• در سه ماه دوم و سوم، هر هفته تقریباً نیم کیلو یا کمتر به وزن خود اضافه کنید.

اگر اضافه وزن دارید (BMI ۲۵ تا ۲۹.۹):

• توصیه می شود در دوران بارداری ۷ الی ۱۱ کیلوگرم به وزن خود اضافه کنید.
• در سه ماه دوم و سوم، هر هفته تقریباً کمی بیشتر از ۲۲ گرم به وزن خود اضافه کنید.

چاق هستید (BMI ۳۰ و  بالاتر):

• توصیه می شود در دوران بارداری ۵ الی ۹ کیلوگرم به وزن خود اضافه کنید.
• در سه ماه دوم و سوم، هر هفته تقریباً ۲۲ گرم به وزن خود اضافه کنید.

اگر ۵ هفته از زمان بارداری گذشته و دوقلو باردار هستید (و شاخص تودۀ بدنتان طبیعی است):

• توصیه می شود در دوران بارداری ۱۶ الی ۲۴ کیلوگرم به وزن خود اضافه کنید.
• در نیمۀ اول بارداری، هفته ای نیم کیلو و در نیمۀ دوم، هر هفته کمی بیشتر از نیم کیلو به وزن خود اضافه کنید.

همانطور که قبلاً گفتیم، بعضی از مادرانی که دوقلو باردار هستند قسم می خورند که حالت تهوع صبحگاهی در آن ها شدیدتر است اما در هفته پنجم، هنوز روحتان خبر ندارد که دوقلو باردار هستید. وزن مادرانی که دوقلو باردار هستند سریع تر بالا می رود و شکمشان زودتر جلو می آید.

هفته پنجم زمان مناسبی برای ماساژ گرفتن است. هنوز شکم بزرگ نشده اما بدن به سرعت و بی وقفه مشغول رشد و پرورش جنین است، پس لایق مراقبت دلسوزانه و درست و حسابی از سوی همسرتان هستید.

در هفته پنجم بارداری به پزشک مراجعه کنم یا نه؟

در هفته پنجم، نیاز نیست به پزشک مراجعه کنید، مگر اینکه دلیل و علامت خاصی برای نگرانی وجود داشته باشد. اولین معاینۀ قبل از زایمان در هفته هشتم یا نهم انجام می شود، پس هنوز برای تأیید رسمی بارداری زود است اما از حالا باید برای ویزیت و سونوگرافی اول وقت بگیرید. اگر چیزی ذهنتان را درگیر کرده، در تماس تلفنی مطرح کنید تا در صورت نیاز، نزد پزشک بروید.

«اکثر متخصصان زنان و زایمان در هفته هشتم تا دهم اولین معاینه را انجام می دهند، مگر اینکه شرایط بارداری پرخطر باشد. ولی شما باید از قبل تحقیقات لازم را انجام دهید، طرفِ بیمارستان و بیمۀ مطب را چک کنید و نظر دوست و آشنا را بپرسید. کار نوبت گرفتن را به هفته هشتم موکول نکنید.»

هدر بارتوس، متخصص زنان و زایمان و مدیر مرکز سلامت و بهداشت زنان

چند نکته برای هفته پنجم بارداری

سفر طولانی و هیجان انگیز شما تازه شروع شده. در این مسیر، حواستان به موارد زیر باشد:

پرهیز غذایی

حالا که از باردار بودن خود خبر دارید، باید بعضی از غذاها را کنار بگذارید. می دانم که آزاردهنده است ولی بعضی غذاها برای بچه خطر دارد. تا وقتی بچه به دنیا نیامده، دورِ الکل، خمیر خام، گوشت خام یا نپخته، کالباس و هات داگ، پاستا و گوشت یخ زده، غذای دریایی و تخم مرغ خام و نپخته (شامل تخم مرغ عسلی و ماهی دودی مثل سالمون دودی)، ماهی های سرشار از جیوه، میوه و سبزیجات نشسته، جوانۀ لوبیای خام و هر نوع پنیر، شیر یا آب میوۀ غیر پاستوریزه را خط بکشید.

کنار گذاشتن قهوه

هنوز نمی دانیم مصرف بیش از حد کافئین چه تأثیری روی جنین دارد، پس بهتر است مصرف قهوه را کم کنید. می دانم که احتمالاً این روزها خیلی احساس خستگی می کنید اما باید مصرف قهوه را به کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در روز (حدود دو فنجانِ کوچک یا کمتر) کاهش دهید. این مسئله درمورد چای هم صادق است.

ترک سیگار

اگر سیگار می کشید، فوراً آن را ترک کنید چون برای جنین خطرناک است. اگر دور و اطرافیان شما سیگار می کشند، از آن ها بخواهید حین مصرف سیگار از شما فاصله بگیرند تا در معرض دود نباشید (و از بوی آن حالت تهوع نگیرید!)