پروژسترون و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

پروژسترون، هورمونی است که نقش به سزایی در پریود شدن و بارداری ایفا می کند. سطح این هورمون در دوران بارداری و هنگام استفاده از برخی داروهای ضد بارداری افزایش می یابد. سطح پایین آن می تواند روی پریود یا حفظ جنین در دوران بارداری تاثیر بگذارد.

هورمون ها پیام رسان های شیمیایی هستند که بر طیفی از عملکردهای بدن از چرخه خواب و بیداری گرفته تا هضم غذا تاثیر می گذارند.

پروژسترون یکی از دو هورمون جنسی زنانه است؛ هورمون دیگر استروژن نام دارد. عملکرد اصلی آن تنظیم پریود و حفظ جنین در رحم در طول دوران بارداری می باشد.

در این مقاله از دپارتمان زنان و مادران مجله سلامت دکتر بهشتیان اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد پروژسترون و سطح این هورمون در بدن دریافت خواهید کرد.

عملکرد پروژسترون چیست؟

این هورمون از جسم زرد که یک توده سلولی در تخمدان زنان است ترشح می شود. جسم زرد، یک غده موقتی می باشد که پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان به وجود می آید.

غدد فوق کلیوی و جفت نیز می توانند پروژسترون تولید کنند.

پروژسترون در طول دوران پریود

افزایش سطح هورمون لوتئینه کننده در اواسط سیکل بانوان منجر به تخمک گذاری می شود. در طول روند تخمک گذاری، تخمک از یکی از دو تخمدان آزاد شده و پس از آزاد شدن، جسم زرد تشکیل می شود و شروع به تولید پروژسترون می کند.

پروژسترون با تحریک رشد غدد و ایجاد عروق خونی جدید به آماده سازی بدن برای بارداری کمک کرده و بستر مناسبی را برای لانه گزینی توسط یک تخمک بارور فراهم می کند.

اگر تخمک بارور نشود جسم زرد تجزیه شده و منجر به کاهش سطح این هورمون می شود. این کاهش باعث شکسته شدن آندومتر و شروع پریود می شود.

 پروژسترون در طول دوران بارداری

چنانچه تخمک بارور شود، جسم زرد تجزیه نمی شود و به تولید پروژسترون ادامه می دهد. این هورمون، رگ های خونی را برای تامین آندومتر تحریک کرده و آن را وادار می کند تا مواد مغذی را برای جنین در حال رشد فراهم کند.

با شکل گیری جفت، پروژسترون تولید شده و در نهایت، جفت به تولید کننده اصلی این هورمون تبدیل می شود.

سطح این هورمون در طول دوران بارداری بسیار بالا است. این سطح بالای پروژسترون از تولید تخمک اضافی در طول بارداری جلوگیری می کند.

این هورمون به تحریک سینه ها برای تولید شیر نیز کمک می کند.

پروژسترون در مردان

پروژسترون در غدد فوق کلیوی مردان نیز تولید می شود. عملکرد آن رابطه مستقیمی با رشد اسپرم دارد.

چرا سطح پروژسترون مورد آزمایش قرار می گیرد؟

دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است پزشک از شما بخواهد سطح پروژسترون تان را مورد آزمایش قرار دهید.

برخی از آن ها عبارت اند از:

• بررسی این که آیا تخمک گذاری انجام می شود یا خیر
• بررسی علل زمینه ای ناباروری
• تعیین احتمال سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم
• تشخیص احتمال حاملگی پرخطر یا لزوم استفاده از پروژسترون در طول بارداری
• رفع خونریزی غیرطبیعی رحم
• تشخیص اختلال آدرنال

سطح طبیعی پروژسترون

سطح این هورمون از طریق آزمایش خون اندازه گیری می شود. باید در نظر داشته باشید که میزان این هورمون در طول سیکل بانوان نوسان دارد بنابراین سطح آن می تواند در طول یک ماه متغیر باشد.

سطح پروژسترون برحسب نانوگرم بر میلی لیتر (ng/ml) اندازه گیری می شود. جدول زیر سطح نرمال این هورمون را برای یک زن بالغ در دوره های مختلف سیکل پریود و بارداری نشان می دهد.

مرحله	سطح پروژسترون (ng/ml)
قبل از تخمک گذاری
تخمک گذاری
پس از تخمک گذاری	۲۴-۱.۸
سه ماهه اول بارداری	۱۱-۴۴
سه ماهه دوم بارداری	۲۵-۸۳
سه ماهه سوم بارداری	۵۸-۲۱۴

پروژسترون در مردان سطح پایین تری دارد و معمولا مورد آزمایش قرار نمی گیرد مگر این که پزشک مشکوک به اختلال عملکرد غدد فوق کلیوی شود. سطح طبیعی این هورمون در مردان کمتر از ۰.۲۰ نانوگرم در میلی لیتر است.

به خاطر داشته باشید که نتایج به دست آمده در آزمایشگاه ها می تواند متفاوت باشد. اگر در مورد نتایج آزمایش تان مطمئن نیستید به پزشک خود مراجعه کنید.

بالا بودن سطح این هورمون چه عوارضی دارد؟

سطح بالای پروژسترون معمولا اثر منفی بر سلامت شما ندارد. این هورمون در دوران بارداری به طور طبیعی به سطح بالایی می رسد.

در واقع پروژسترون در داروهای ضد بارداری خوراکی وجود دارد زیرا می تواند از تخمک گذاری جلوگیری کند.

مطالعه ای که در این زمینه انجام شد نشان می دهد که این هورمون نقش محافظتی در برابر سرطان تخمدان دارد (+).

پایین بودن سطح این هورمون چه عوارضی دارد؟

سطح پایین پروژسترون می تواند بر پریود شدن و حفظ جنین در دوران بارداری اثر بگذارد. این هورمون به ایجاد بستر مناسبی برای تخمک بارور شده کمک می کند. در صورتی که سطح آن پایین باشد رشد و نمو تخمک بارور شده سخت تر می شود.

سطح پایین این هورمون می تواند شرایط زیر را به همراه داشته باشد:

• پریود نشدن
• سقط جنین
• عملکرد ضعیف تخمدان

کلام آخر از کلینیک سلامتی

پروژسترون هورمونی است که برای پریود شدن، بارداری و تولید اسپرم حیاتی می باشد و در بخش های مختلفی از جمله جسم زرد، جفت و غدد فوق کلیوی تولید می شود.

سطح این هورمون در طول سیکل زنان در نوسان است و در دوران بارداری به سطح بالایی می رسد. در صورتی که سطح آن به شدت کاهش یابد می تواند به مشکلاتی از جمله عدم بارداری منجر شود.