چه عواملی باعث قاعدگی دردناک میشوند؟
قاعدگی دردناک به اصطلاح پزشکی “دیسمنوره” معروف است که دو نوع اولیه و ثانویه دارد . برخی شرایط پزشکی خاص، از جمله آندومتریوز و بیماری التهابی لگن، میتوانند باعث ایجاد آن شوند. در این مقاله از کلینیک سلامتی به بررسی علل قاعدگی دردناک میپردازیم.
قاعدگی زمانی رخ میدهد که رحم بهطور ماهانه پوشش داخلی خود را از دست میدهد. کمی درد، گرفتگی و ناراحتی در طول دورههای قاعدگی، طبیعی است اما درد شدید که قادر به حرکت نباشید یا در فعالیت های روزانه تان دچار مشکل شوید طبیعی نیست.
دیسمنوره اولیه در افرادی رخ میدهد که قبل و در حین قاعدگی دچار درد میشوند. اگر شما در گذشته قاعدگیهای طبیعی داشتهاید که با گذشت زمان به قاعدگی های دردناک تبدیل شدهاند، ممکن است به دیسمنوره ثانویه مبتلا باشید. شرایطی که بر رحم یا سایر اندامهای لگنی تأثیر میگذارد، مانند اندومتریوز یا فیبرومهای رحمی، میتواند باعث این وضعیت شود.
علل قاعدگی دردناک چیست؟
همیشه امکان شناسایی علت قاعدگیهای دردناک وجود ندارد. درواقع، برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای داشتن قاعدگیهای دردناک هستند.
این خطرات شامل موارد زیر است:
- سن کمتر از ۲۰ سال
- داشتن سابقه خانوادگی قاعدگیهای دردناک
- سیگار کشیدن
- داشتن خونریزی شدید در قاعدگی
- داشتن قاعدگیهای نامنظم
- نداشتن تجربه زایمان
- رسیدن به بلوغ قبل از سن ۱۱ سالگی
هورمونی به نام پروستاگلاندین باعث انقباضات عضلانی در رحم شما میشود که منجر به ریزش پوشش داخلی آن میگردد. این انقباضات میتوانند باعث درد و التهاب شوند. سطح پروستاگلاندین درست قبل از آغاز قاعدگی افزایش مییابد.
قاعدگیهای دردناک همچنین میتوانند نتیجه یک وضعیت پزشکی زمینهای باشند، مانند:
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS): PMS یک وضعیت شایع است که ناشی از تغییرات هورمونی در بدن می باشد و ۱ تا ۲ هفته قبل از شروع قاعدگی رخ میدهد. علائم معمولاً پس از شروع خونریزی از بین میروند.
- آندومتریوز: این یک وضعیت پزشکی دردناک است که در آن سلولهای پوشش داخلی رحم در سایر قسمتهای بدن، معمولاً در لولههای فالوپ، تخمدانها یا بافت پوششی لگن رشد میکنند.
- فیبرومهای رحمی: فیبرومها تومورهای غیرسرطانی هستند که میتوانند بر روی رحم فشار وارد کنند یا قاعدگی غیرطبیعی و درد ایجاد کنند، هرچند که معمولاً علائمی از خود نشان نمی دهند.
- بیماری التهابی لگن (PID):PID یک عفونت در رحم، لولههای فالوپ یا تخمدانها است که معمولاً ناشی از باکتریهای انتقال یافته از طریق رابطه جنسی است و باعث التهاب اندامهای تناسلی و درد میشود.
- آدنومیوز: این یک وضعیت نادر است که در آن پوشش داخلی رحم به دیواره عضلانی رحم نفوذ میکند و منجر به التهاب، فشار و درد میشود. همچنین میتواند باعث قاعدگیهای طولانیتر یا سنگینتر گردد.
- تنگی دهانه رحم: تنگی دهانه رحم یک وضعیت نادر است که در آن دهانه رحم به قدری کوچک یا باریک است که جریان قاعدگی را کند میکند و باعث افزایش فشار داخل رحم و ایجاد درد میشود.
درمانهای خانگی قاعدگی دردناک
درمانهای خانگی میتوانند در تسکین قاعدگیهای دردناک مفید باشند. انواع روشهایی که میتوانید در خانه امتحان کنید شامل موارد زیر است:
- استفاده از پد حرارتی بر روی ناحیه لگن یا کمر
- ماساژ شکم
- دوش آب گرم
- انجام ورزشهای منظم
- خوردن وعدههای غذایی سبک و مغذی
- تمرین تکنیکهای آرامشبخش یا یوگا
- مصرف داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن چند روز قبل از شروع قاعدگی
- مصرف ویتامینها و مکملها، مانند:
- ویتامین B-6
- ویتامین B-1
- ویتامین E
- اسیدهای چرب امگا-۳
- کلسیم
- منیزیم
- بالا نگه داشتن پاها یا دراز کشیدن با زانوهای خم شده
- کاهش مصرف نمک، الکل، کافئین و شکر برای جلوگیری از نفخ
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید
اگر درد قاعدگی بر توانایی شما در انجام کارهای روزمره تأثیر میگذارد، ممکن است زمان آن رسیده باشد که با یک پزشک زنان صحبت کنید.
با پزشک درباره علائم خود صحبت کنید و اگر هر یک از موارد زیر را تجربه میکنید، حتماً مشاوره بگیرید:
- ادامه درد پس از قرار دادن IUD (وسیله داخل رحمی)
- حداقل سه قاعدگی دردناک
- خونریزی با لختههای خونی
- گرفتگی عضلات شکم همراه با اسهال و حالت تهوع
- درد لگنی در زمانهایی که پریود نیستید
گرفتگی ناگهانی یا درد لگنی میتواند نشانههای عفونت باشد. عفونت درمان نشده میتواند باعث ایجاد بافت اسکار شود که به اندامهای لگنی آسیب می رساند و ممکن است منجر به نازایی شود.
اگر علائمی از عفونت دارید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- درد شدید لگنی
- درد ناگهانی، به ویژه اگر احتمال دارد باردار باشید
- ترشحات واژینال با بوی نامطبوع
تشخیص
هنگام تلاش برای شناسایی علت زمینهای قاعدگی دردناک، پزشک شما احتمالاً سابقه پزشکی تان را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی انجام میدهد. این شامل یک معاینه لگنی برای بررسی هرگونه ناهنجاری در سیستم تولید مثل شما و جستجوی نشانههای عفونت خواهد بود.
اگر پزشک شما فکر کند که یک اختلال زمینهای باعث علائم شما شده است، ممکن است آزمایشهای تصویربرداری انجام دهد. این آزمایشها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- سونوگرافی اولتراسوند
- سیتیاسکن
- امآرآی (MRI)
بسته به نتایج آزمایشهای تصویربرداری، پزشک شما ممکن است یک لاپاراسکوپی را تجویز کند. این آزمایشی است که در آن پزشک برشهای کوچکی در ناحیه شکم ایجاد میکند و سپس یک لوله فیبر نوری که در انتهای آن دوربینی دارد را وارد میکند تا داخل حفره شکمی شما را ببیند.
درمان پزشکی قاعدگی دردناک
اگر درمانهای خانگی باعث تسکین درد قاعدگی شما نشود، گزینههای درمان پزشکی وجود دارد.
درمان بستگی به شدت و علت زمینهای درد شما دارد. اگر PID یا عفونتهای انتقال یافته از طریق رابطه جنسی (STI) علت درد شما باشند، پزشک آنتیبیوتیک تجویز میکند تا عفونت را درمان کند.
پزشک شما همچنین ممکن است داروهایی را تجویز کند که شامل موارد زیر باشند:
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی(NSAIDs) : این داروها را میتوان بدون نسخه خریداری کرد.
- سایر مسکنها: این شامل گزینههای بدون نسخه مانند استامینوفن (تایلنول) یا داروهای مسکن قویتر تجویزی است.
- ضد افسردگیها: گاهی اوقات برای کمک به کاهش برخی از نوسانات خلقی مرتبط با PMS، داروهای ضد افسردگی تجویز میشوند.
پزشک شما همچنین ممکن است پیشنهاد کند که از کنترلهای هورمونی بارداری استفاده کنید. کنترلهای هورمونی بارداری به صورت قرص، پچ، حلقه واژنی، تزریق، ایمپلنت یا IUD موجود است. هورمونها از تخمکگذاری جلوگیری میکنند که میتواند گرفتگیهای قاعدگی را نیز کنترل کنند.
در صورتی که سایر روش های درمانی موفق نبودند، جراحی میتواند اندومتریوز یا فیبرومهای رحمی را درمان کند. در این جراحی، هر گونه ایمپلنت اندومتریوز، فیبرومهای رحمی یا کیستها برداشته میشود.
در موارد نادر، هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) یکی از گزینه های درمانی می باشد. اگر هیسترکتومی انجام دهید، دیگر نمیتوانید بچهدار شوید. این گزینه معمولاً فقط در صورتی استفاده میشود که فردی قصد بچهدار شدن نداشته باشد یا در سالهای پایانی باروری خود باشد.
